پاپ فرانسیس و قضیه گستره دایره اخلاق: باید دلواپس چه افرادی باشیم؟_دریای تکنولوژی

هزاران نفر برای جشن عید پاک در میدان سنت پیتر گرد آمده بودند و نمی‌دانستند پاپ ساعات پایانی عمر خود را می‌گذراند. پاپ فرانسیس، ضعیف اما مصمم، آخرین ساعات عمر خود را به دیدار با معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی.دی. ونس و او گفت و گو درمورد داریره اخلاق، مهربانی و انسانیت تعلق داد.

در ظاهر، این دیدار یک حرکت دیپلماتیک ساده به نظر می‌رسید. اما در بطن آن، او گفت‌وگویی عمیق‌تر و زیاد مهم‌تر درمورد آینده‌ی شفقت انسانی در جریان می بود.

این ملاقات در پی نامه‌ی پرشور پاپ به اسقف‌های آمریکا صورت گرفت؛ نامه‌ای که پیامی روشن داشت: نگرانی اخلاقی نباید به مرزها، تابعیت یا نزدیکی جغرافیایی محدود باشد. در دنیایی که زیاد تر از ما می‌خواهد فقط به «خودی‌ها» اهمیت بدهیم، پاپ فرانسیس ما را دعوت کرد تا تصویری بزرگ‌تر، شجاعانه‌تر و در نهایت انسانی‌تر را در ذهن مجسم کنیم.

دلنشین این جا است که علم مدرن با میراث‌دار یکی از کهن‌ترین ادیان الهی و اصول اخلاقی او هم نظر است.

دیدگاه ونس: هرم نگرانی اخلاقی و مهربانی

دیدگاه ونس نماینده ساختار سنتی و تقریباً غریزی از وفاداری است. استدلال ونس این است: عشق باید ابتدا از خانواده اغاز بشود، سپس به جامعه‌ی محلی گسترش یابد، سپس به ملت، و تنها بعد از آن به بقیه‌ی جهان برسد. این دیدگاه قابل مدیریت و امین است و برای گروه مهمی از مردم اسایش‌قسمت و درست است.

اما همانطور که تاریخ نشان داده، راحت‌ترین راه همیشه بهترین راه نیست. پاپ فرانسیس این سلسله‌مراتب را به چالش کشید و هشدار داد که نگرانی محدود به دایره‌های کوچک می‌تواند به بی‌تفاوتی، طرد یا حتی نتایج بدتری منجر بشود.

او با قاطعیت خبرداد که کرامت هر انسان با انسان دیگر برابر است؛ چه همسایه‌ی روبرویی و چه پناهجویی در آن سوی دریاها.

احتمالا فکر کنید این سخن فقط یک آرمان اخلاقی است، اما نه! این نگاه یک الزام برای پیشرفت بشریت است.

هنگامی علم، جانب شفقت را می‌گیرد

تحقیقات روانشناسی اخلاقی به طور فزاینده‌ای از دیدگاه پاپ فرانسیس حمایتمی‌کند. مطالعات نشان خواهند داد که انسان‌ها قادر به داشتن دایره‌های اخلاقی زیاد انعطاف‌پذیر می باشند. ما از نظر زیستی ناچار نیستیم تا ابد فقط به نزدیکان خود اهمیت بدهیم.

برای نمونه، ایده‌ی «دایره‌ی در حال گسترش» که نخستین بار توسط فیلسوف مشهور، پیتر سینگر نقل شد از این نظر پاپ همایت می‌کند.

دایره در حال گسترش به ما می‌گوید که جوامع انسانی چطور کم کم نگرانی اخلاقی خود را از خانواده به جوامع، ملت‌ها و حتی حیوانات گسترش داده‌اند. ونس به این الگو اشاره کرد، اما نتیجه‌گیری متغیری داشت: به نظر ونس باید در همان قدم‌های اول متوقف شد.

سینگر، همچون پاپ فرانسیس، ما را تشویق می‌کند که فراتر برویم. او می‌خواهد ما با منفعت‌گیری از عقل و همدلی، مرزهای شفقت خود را حتی تا موجوداتی که نمی‌شناسیم، گسترش دهیم.

سرچشمه بی‌آخر همدلی

یکی از بزرگ‌ترین افترا‌های مربوط به همدلی این است که منبع های انسانی برای همدلی محدود است. این یعنی اگر بیشتر از حد به غریبه‌ها محبت کنیم، برای خانواده و جامعه‌ی خود محبت کمتری خواهیم داشت.

اما تحقیقات، تصویری زیاد امیدبخش‌تر اراعه خواهند داد.

در آزمایش‌های دکتر ابیگیل مارش، پژوهشگر برجسته‌ی روانشناسی، افرادی که به شکل بسیار‌ای به غریبه‌ها پشتیبانی می‌کنند، عشق و دقت بسیار‌ای به خانواده‌های خود دارند. با این کار همدلی آن‌ها افت اشکار نمی‌کند، بلکه زیاد تر می‌بشود. تحقیقات فرد دیگر نیز نشان داده‌اند که هنگامی افراد باور می‌کنند که همدلی بی‌آخر است، بدون افت محبت به نزدیکان به دیگران هم عشق می‌ورزند.

این یافته‌ها انقلابی در افترا‌هایی است که به نام حقیقت باور کردیم. دیگر ملزوم نیست همدلی را یک بازی با حاصل جمع صفر ببینیم. همانطور که قدیمی‌ها حرف های‌اند محبت، با تقسیم شدن، کم نمی‌بشود؛ بلکه زیاد تر می‌بشود.

رشد اخلاقی، مسیری خطی نیست

یکی دیگر از بینش‌های کلیدی روانشناسی این است که رشد اخلاقی لزوماً یک مسیر خطی و ساده نیست. برخلاف آنچه ونس توصیف می‌کند، این طور نیست که حتماً «ابتدا خانواده، سپس همسایه و سپس جهان» را دوست بداریم.

تحقیقات روی کودکان مشخص می کند که نگرانی اخلاقی زیاد تر با رشد، کم‌تر می‌بشود نه زیاد تر. بعضی اوقات اوقات، کودکان هر چه بزرگ‌تر خواهد شد، در ابراز همدلی انتخابی‌تر عمل می‌کنند.

بزرگسالان نیز الگوهای عجیبی نشان خواهند داد: برای مثال، امکان پذیر فردی برای حیوان خانگی خود قیمت اخلاقی بیشتری قائل بشود تا برای یک انسان خسته و رنجور.

این یافته‌ها مشخص می کند که نگرانی اخلاقی لزوماً بر پایه الگوهای قابل پیش‌بینی گسترش نمی‌یابد.

نگاه پاپ فرانسیس مبنی بر جهش نگرانی اخلاقی در دایره‌های گسترده، کاملاً با این شواهد همخوانی دارد.

همکاری، نیروی برتر ماست

در قلب این او گفت و گو، یک ایده‌ی اساسی نهفته است: انسان‌ها به این علت گونه‌ی غالب زمین نشدند که با یکدیگر رقابت کردند؛ بلکه به این علت موفق شدند که به هم پشتیبانی کردند.

اجداد ما به این علت زنده ماندند و پیشرفت کردند که توانستند فراتر از خانواده‌های خود، به دیگران مطمعن و با آن‌ها همدلی کنند. فرگشت، آن‌هایی را که می‌توانستند بزرگ‌تر فکر کنند و گسترده‌تر حس کنند، مورد لطف قرار داد.

هنگامی اخلاق را همانند یک کیک کوچک ببینیم که هر تکه‌ی آن به فرد دیگر داده بشود از سهم خودمان کم می‌بشود، در واقع به نیروی مهم بقای خود خیانت کرده‌ایم.

عظمت واقعی اخلاقی فهمیدن این است که با بالا بردن دیگران، خودمان نیز رشد می‌کنیم.

میراث نهایی پاپ فرانسیس

پاپ فرانسیس، در روزهای آخر عمرش، پیامی به جهان داد که هیچ‌گاه نمی‌توان ارزشش را نادیده گرفت. مطلب او این می بود: امروز جهان در یک نقطه‌ی عطف قرار دارد. می‌توانیم در دایره‌های کوچک‌تر و ترسناک‌تر فرو برویم، یا این که شجاعانه به سوی گسترش همدلی قدم برداریم.

فراخوان او به ما یادآوری می‌کند که آینده، از آن افرادی است که باور دارند کرامت انسان‌ها بی‌قید و شرط است و شفقت، بدون مرز است.

برگرفته از: Psychology Today

در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و حرکت شما به‌وجود می‌آورد. اگر حس افسردگی دارید، حتما با پشتیبانی یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ربط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.

به پشتیبانی زبان بدن، ناگفته‌ها را بگویید و بشنوید