۵ مسئله دلنشین در رابطه جنگنده اف-۱۴ تامکت

جنگنده اف-۱۴ تامکت (F-14 Tomcat) ساخت کمپانی گرومن، که اولین پرواز آن در ۲۱ دسامبر ۱۹۷۰ انجام شد و در ۲۲ سپتامبر ۱۹۷۴ به خدمت نیروی دریایی ایالات متحده درآمد، دارای تاریخچه طویل و شوق انگیزی در خدمت نیروی دریایی آمریکا و نیروی هوایی ایران بوده است.

یقیناً چند فیلم همانند The Final Countdown, Top Gun, Executive Decision و طبیعتاً نیز Top Gun: Maverick نیز با این هواپیما ساخته شده اند.

اما تامکت به این علت در دنیا سینما به شهرت رسید که یک جنگنده چندمنظوره با یک رادار بزرگ و توانایی حمل هر نوع موشک دوربرد و حتی عملیات تجسسی و در نهایت بمب های هوشمند می بود. اف-۱۴ تامکت نهایتاً به محدودیت های طراحی دهه ۱۹۶۰ خود رسید و در سال ۲۰۰۶ از خدمت نیروی دریایی آمریکا خارج شد.

۱. بال های متحرک

اولین ویژگی جنگنده گرومن اف-۱۴ تامکت که چشم ها را به خود خیره می کرد، بال های متحرک آن می بود. اف-۱۴ جوری طراحی شد که دارای بال های با توانایی باز شدن در زوایای متغیر باشد تا از یک سو سطح بال وسیعتری برای فرود آمدن سریع روی عرشه کوچک ناو هواپیمابر با زاویه ۲۰ درجه و پهنای ۱۹.۵ متری بال فراهم آورد و از نظر دیگر با زاویه ۶۸ درجه و پهنای ۱۱.۵ متری بال ها، شکل دلتایی تری برای کروزهای با شدت بالا در رهگیری مقصد به دست بیاورد.

با این وجود، فرود اف-۱۴ روی ناو هواپیمابر دشوار می بود، اما دستکم قابل مدیریت به نظر می رسید. مطرح هواپیماهای آینده همانند F/A-18F Super Hornet, توانست با منفعت گیری از طراحی کامپیوتری، بال هایی را طراحی کند که به شکل بهتری قابلیت پرواز دریایی را بدون نیاز به مکانیزم های گرانقیمت و سنگین بال های متحرک فراهم آورد.

۲. رادارهای AN/AWG-9 و AN/APG-71

اف-۱۴ در ابتدا با رادار AN/AWG-9 به تشکیل رسید. AN/AWG-9 چیزی بیشتر از یک رادار می بود و یک سیستم کنترل تسلیحاتی محسوب می شد که قادر می بود ۲۴ مقصد را در برد تقریبی ۳۲۰ کیلومتری ردیابی کند و تا شش موشک را به سمت اهداف اشکار شده شلیک نماید. با این حال، این رادار به طور مکانیکی اسکن می کرد، به این علت خلبان عقبی که به گفتن افسر رهگیری راداری شناخته می شد، باید رادار را به سمت نقاط مناسب در آسمان برای یافتن اهداف مناسب هدایت می کرد.

اگرچه AN/AWG-9 استانداردی را برای رادارهای جنگنده های غربی تا پیش از اف-۲۲ رپتور در سال ۲۰۰۵ اشکار می کرد، اما شرکت هواپیمایی هیوز این رادار را برای مدل D تامکت به نسخه AN/APG-71 ارتقا داد. این ارتقاها شامل بهبود پردازنده ها برای یافتن دقیق تر مقصد و تلاش برای مقاومت در برابر جمینگ توسط رادارهای دشمن می بود. تنها نیروی دریایی آمریکا مدل D تامکت را تحویل گرفت.

۳- موشک AIM-54 Phoenix

گرچه در هیچ کدام از فیلم های بالا، از موشک AIM-54 Phoenix منفعت گیری نشد اما اف-۱۴ تامکت در حقیقت برای منفعت گیری از این موشک ساخته شده می بود. در شرایط مناسب، این سلاح که دارای رادار مخصوص به خود می بود، میتوانست از فاصله بیشتر از ۱۶۰ کیلومتری به سمت یک بمب افکن یا موشک کروز در یک مسیر بالستیک شلیک بشود و سپس بعد از هدایت میانه پرواز توسط تامکت، در نزدیکی مقصد، رادار خود را فعال کند.
به حرف های چندین منبع، اف-۱۴ تامکت قادر می بود تا شش موشک AIM-54 فینیکس را تقریباً همزمان شلیک کند. علاوه بر این، خلبان می توانست از این موشک در برابر اهداف نزدیکتر نیز در اوضاع اضطراری منفعت گیری کند، همانطور که در جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ علیه عراقی ها از آن منفعت گیری به عمل آمد.

۴) غلاف تجسسی TARPS

بله، اف-۱۴ تامکت این چنین یک پلتفرم تجسسی نیز محسوب می شد. به یاد داشته باشید که در اکثر دوران خدمت تامکت، تا این مدت غلاف های مادون قرمز یا دوربین های دیجیتال وجود نداشتند، به این علت یک توانایی تجسسی الزامی در قسمت هوانوردی دریایی ایالات متحده وجود داشت.
حتی در سال ۲۰۰۲، اف-۱۴ تامکت ماموریت های رزمی را با ثبت مختصات مواضع طالبان انجام داد. غلاف TARPS دوربین های تجسسی مادون قرمز و دوربین های پانورامیک یا فریمی را حمل می کرد. در نهایت این غلاف دیجیتالی شد. به این علت، تصاویر و موقعیتهای جغرافیایی GPS می توانستند به طور دیجیتالی به دیگر هواپیماها منتقل شوند تا حملات زمینی دقیق تری را ممکن سازند.

۵) غلاف LANTIRN و توانایی منفعت گیری از بمبهای هوشمند

در مستند Tomcat Tales، داستانی به روایت داخل کارول، افسر ارتباطات عمومی اسبق نیروی دریایی و خلبان عقب اف-۱۴،حرف های شده است که خلبان فقید دیل “اسنورت” اسنودگرس به طور بودجه در نظر گرفته شده برای قرار دادن موشک هوا به هوای AIM -120 روی اف-۱۴ را تحول داده و به جای آن یک غلاف مادون قرمز LANTIRN را نصب کرد.

به طور کلی، تلاش های اسنودگرس اف-۱۴ تامکت را به یک بمب افکن هوشمند تبدیل کرد که می توانست بمب های هدایت شونده با لیزر و بمب های هدایت شونده با GPS را برای حملات دقیق رها کند. جنگنده F/A-18E/F Super Hornet که جانشین اف-۱۴ تامکت شد، نهایتاً نمایشگر بزرگتری همانند اف-۱۴ دریافت کرد و به برد شبیهی رسید.

علاوه بر این، تامکت به یک پلتفرم هوایی کنترل آتش تبدیل شد تا از جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹ تا جنگ جهانی علیه تروریسم، حملات هوایی را هدایت کند – به جای این که فقطً در برابر تهدیدات هوایی اندک یا غیرموجود آماده باشد. غلاف LANTIRN و یک بمب هدایت شونده با لیزر اف-۱۴ تامکت به وضوح در عکس پایین قابل مشاهده است.

اما طراحی دهه ۱۹۶۰ تامکت در نهایت با نیازهای پرهزینه تعمیر و نگهداری و موشک های هوا به هوای فرسوده همراه شد که توانایی تکامل آن را در یک محیط بودجه ای چالش برانگیز محدود کرد. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، نیروی دریایی آمریکا دلواپس بمب افکن های اتحاد جماهیر شوروی اسبق که با موشک های کروز مسلح شده بودند، نبوده و به یک هواپیمای دیجیتالی تر، با قابلیت تعمیر و نگهداری آسان تر که بتواند یک گزینه دعوا الکترونیکی نیز داشته باشد، نیاز داشت. ترقی طراحی F/A-18 به سوپر هورنت این خلاء را پر کرد و تامکت در پاییز سال ۲۰۰۶ با افتخار بازنشسته شد.